1- Esther / Thomas Mugerditchian - Kürtleşen Ermeniler (128 sayfa)
2- Justin McCarthy - 1915 Van'da Ermeni İsyanı (318 sayfa)
3- Jeremy Salt - Emperyalizm, Evanjelizm ve Osmanlı Ermenileri (216 sayfa)
4- K. S. Papazian - Sapkın Yurtseverlik (108 sayfa)

“Kürtleşen Ermeniler” ya da “Kripto Ermeniler” Türkiye’de sıkça dillendirilen ve adeta bir şehir efsanesine dönüşen bir konu. Bu kitap, Kürtleşen Ermeniler meselesini dünya kamuoyuna duyuran ilk kaynak eser. Üstelik yazarları da Ermeni.

Bir Osmanlı Ermenisi ve İngiltere’nin Diyarbakır Konsolosluğu’nda görevli olan Thomas Mugerditchian tarafından 1919 yılında kaleme alınan kitap, Kürtleşen Ermenilerin kim olduğu sorusuna aşiretlerine ve yaşadıkları bölgelere, illere, köylere kadar yanıt vermektedir.

- Pakraduni kökenli aşiret reisi Seyit Rıza mıdır?

- Şeyh Sait’in dedesi Şeyh Ali Septi’nin aşireti Alikanlar aslında hangi Ermeni aşiretinin koluydu?

- Hacı Musa Bey’in Mutki aşireti gerçekte kimlerdi?

- Batmanlı Kürt Reşkotanlar ile Ermeni Rushdouniklerin bağı neydi?

- Orhan Miroğlu ve Musa Anter’in bağlı olduğu Mahallemi aşiretinin Ermeni, kökenleri nelerdi?

- Tayyip Erdoğan’ın ailesi Bakatoğulları ile Pakraduni / Bagratuni Ermeni hanedanı arasında bağ var mıydı?

- Milli aşireti, Bedirhanlar, Nakşibendi şeyhleri ve Ermenilerin ittifakı politik miydi, etnik miydi?

Mugerditchian’ın kitabında bu soruların yanıtına da ulaşacaksınız...

Van'da Ermeni İsyanı

"Van'da Ermeni İsyanı", Van'da 1870'lerden başlayarak 1919'a dek yaşananlara dair oldukça geç kalınmış bir incelemeyi sunuyor.

"Osmanlı-Ermeni ilişkileri konusunda yapılmış çalışmalara çok önemli bir katkı"
Andrew Mango

"Müslüman sivillerin içinde bulunduğu ilk büyük katliam savaşın başladığı dönemde Ruslar Dir-Başkale ve Saray bölgelerini işgal ettiğinde gerçekleşti. Dir, Başkale ve Saray şehirlerindeki işgal edilen köylerde kadınlara toplu tecavüzler, yağma ve cinayetler vuku buldu. Bu şehirlerde yaşananlar diğer bölgelerde arkadan gelecek olayların habercisiydi. Önce memurlar, askerler ve jandarmalar öldürüldü. Bunu hırsızlık ve gasp izledi. Müslümanların sakladıkları mallarını haraç olarak vermesi karşılığında canlarını bağışlama sözü verildi ancak bu sözler nadiren tutuldu. Savaşacak yaşta olan erkekler öldürüldü. Kadınlara tecavüz edildi. Saray'daki Müslümanlar camiye toplandı ve cami yakıldı. Kurtulanlar tarafından verilen rakamlar sağlıklı olmasa da yaşanan vahşeti göstermek açısından önemlidir."
Justin Mccarthy

Türkiye'de özellikle Ermeni meselesindeki çalışmaları ile tanınan, dünyanın önde gelen Türk tarihi uzmanlarından Prof. Dr. Justin McCarthy, ABD'de Louisville Üniversitesi'nde Ortadoğu Tarihi profesörü olarak çalışmakta, aynı zamanda Sosyal ve Beşeri Bilimler Enstitüsü'nün de başkanlığını yapmaktadır.

Emperyalizm, Evanjelizm ve Osmanlı Ermenileri

Kitap kuşkusuz Ermeniler "hakkındadır", fakat aynı zamanda çıkarları ve müdahaleleri nedeniyle, on dokuzuncu yüzyılın son çeyreğinde Ermeni sorununun ortaya çıkmasında payı olan diplomatlar, misyonerler ve siyasetçiler hakkındadır. Öte yandan kamuoyu hakkındadır, özellikle Osmanlıların gidişatı ile ilgili tartışmaların içine katılan dinsel ve ırksal önyargılar hakkındadır. Türklere, Türk ve Müslüman olarak acımasızca yüklenen suçlara inanan dinsel ve ırksal yargı kalıpları incelenmiştir.

Ermeniler ya da Ermeni yanlısı eleştirmenler beni gerçekleri örtbas etmekle, Osmanlı emperyalizmine arka çıkmakla, yani gerçekleri etrafa yayarak insanları aldatmakla, ırkçılıkla, hatta "Türkçe şovenliği" (bu eleştirmen keşke Türkçemin çok zayıf olduğunu bilseydi) ile suçladılar. Karşı taraftan ise daha yapıcı eleştiriler, bazen övgüler geldi.

"Uzmanların bu çalışmayı önemli bulacaklarını umuyorum, fakat bu kitabı yazarken genel bir okuyucu kitlesini de göz önünde tuttum. Ermenilerin Birinci Dünya Savaşı sırasındaki trajik kaderi hakkında çok şey yazılmıştır, ama "Ermeni" tarihinin bundan önceki dönemi hakkında pek fazla inceleme yoktur; o nedenle, tarihe ilgi duyan herkesin bu konuyu ilginç bulabileceğine inanıyorum.”

Prof. Jeremy Salt

Sapkın Yurtseverlik